"Çocukların eğitimden kopmasını, kadınların şiddete sıkışmasını 'aile yılı' düzeltecek mi?"

Ankara – Emek Partisi (EMEP) Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca, Esenyalı Kadın Dayanışma Derneği’nin 2024 yılı raporunu meclis gündemine taşıyarak raporun ortaya koyduğu ağırlaşan yoksulluk, artan şiddet ve baskıyı Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş’a sordu.

İstanbul Pendik’te faaliyet gösteren Esenyalı Kadın Dayanışma Derneğine her yıl binlerce kadın ekonomik yardım, şiddete karşı mücadele ve hukuki yardım gibi nedenlerle başvuruyor. Bu yıl bir önceki yıla göre yüzde 17 daha fazla başvuru alan Dernek, kadınlar için yoksulluğun derinleştiğini ve şiddetin arttığını tespit etti.

Karaca verdiği yazılı soru önergesi ile derneğin raporunun verilerini paylaşarak “Raporda dikkat çeken en önemli husus artan yoksulluk olmuş ve geçen yıla göre iş başvurusu için yardım talebinde bulunan kadın sayısı yüzde 1400 artmıştır. 4 bin 840 kadın kırtasiye, gıda, ev eşyası, temel ihtiyaç yardımları için derneğe ulaşmış ve kadınların 1510’u çocuğunun okul çantası, üniforma, kırtasiye ihtiyaçlarının karşılanması için başvurmuştur. 3 bin 330 kadın ise gıda, kira, fatura, kıyafet yardımı istemiştir.” şeklinde kaydetti.

"Ekonomik, fiziksel, cinsel, psikolojik şiddet bir arada"

2024 yılında 435 kadın ve çocuğun şiddet nedeniyle başvuru yaptığını belirten Karaca, yapılan başvuruların bir önceki yıla göre yüzde 34 arttığını ifade ederek şu bilgileri aktardı: Yüzde 12’si ekonomik şiddet mağduru olan kadınlar maaşlarının zorla alınması, nafakanın ödenmemesi, borçlandırılma, kiranın ödenmemesi, çalışmasına engel olma, işyerine giderek olay çıkartıp kadını işten attırma, ortak paralarının izinsiz harcanması, aç bırakılma gibi durumlarla karşılaşmışlardır.

Cinsel şiddete maruz kalan kadınlar taciz, cinsel istismar, cinsel ilişkiye zorlanma, tecavüz, başkalarıyla birlikte olmaya zorlanma, zorla hamile bırakılma, zorla evlendirme sebepleriyle başvurmuşlardır.

Psikolojik şiddete uğrayan kadınlar; hakaret, aşırı kıskançlık, tehdit, kendisini ifade etmesine engel olunması, alay edilmesi, hareket özgürlüğünün kısıtlanması, aile üyeleri ve arkadaşlarıyla görüşmesinin engellenmesi, yakınlarına zarar vermekle tehdit edilmek, çocukları kaçırmakla tehdit edilmek gibi durumlarla karşı karşıya kalmışlardır.”

“Şiddetin faillerinin kadınların en yakınları”

Raporda şiddet faillerinin kadınların en yakınları olduğunun ortaya konulduğunu kaydeden Karaca “Kadınlara ve çocuklara şiddet uygulayan 431 şiddet failinin 283’ü kadınların eşi, 24’ü boşandığı erkek, 45’i babası, 9’u akrabası, 20’si sevgilisi veya nişanlısı, 6’sı komşusu, 2’si ustabaşı, 8’i ağabey veya üvey ağabey, 6’sı erkeğin ailesindenken 28’i ise diğer kişilerden oluşmaktadır. Kadınlar fiziksel, psikolojik, ekonomik ve cinsel şiddeti bir arada yaşarken bu şiddetin çocuklarına da yöneldiğini de ifade etmişlerdir. Göçmen ve mülteci kadınların şiddeti önleme mekanizmalarına erişmekte geri bırakılmalarına da vurgu yapan raporda derneğe başvuran göçmen kadınların, şiddet uygulayan erkekler hakkında ancak oturum iznini alabildikten sonra şikayetçi olabildiklerini ifade etmişlerdir.” dedi.

“Kadınlar yoksulluk yüzünden şiddet sarmalına sıkışıyor”

Rapora göre şiddete maruz kalan kadınlar maddi destek, barınma ve güvence eksikliği nedeniyle şiddet içinde kalmaya mecbur bırakıldıklarını belirten Karaca “Barınma sorunu en kritik sorun olarak ortaya konmuştur. Çalışan kadınların adli yardım hizmetinden yararlanamadıkları için 2024 yılında, avukat talebinin de arttığına dikkat çekilen raporda, başvurucu kadınların neredeyse yarısının haklarını öğrenmek istediği belirtilmiştir. Ayrıca boşanma sürecinde tehditler sebebiyle kadınların nafaka ve velayet gibi pek çok hakkından vazgeçmek durumunda kaldığı vurgulanmış ve nafakaların düzensiz ödendiği veya hiç ödenmediği de tespit edilmiştir.” dedi.

Haklarını bilmeyen kadınları aile arabuluculuğunda nasıl koruyacaksınız?

Karaca, Bakan Özdemir Göktaş’tan şu soruların yanıtını istedi:

• Her yıl binlerce kadından başvuru alarak onlara yardım eden ve bu başvuruları rapor olarak yayımlayan Esenyalı Kadın Dayanışma Derneği; Bakanlığınızın kadınlara dönük program hazırlarken görüş aldığı söylenen dernekler arasında mıdır?
• TÜİK rakamlarıyla da açığa çıktığı üzere, kadınların istihdamda erkeklerin yarısına dahi ulaşamadığı gerçeği karşısında, Esenyalı’da yaşayan kadınların önceki yıla göre yüzde 1400 oranında artan istihdam talebine karşı ne tür adımlar atmaktasınız?
• Çocukların eğitimden dahi kopmak zorunda kalarak aile geçimi için çalışmak zorunda kaldığı, ev içindeki en temel ihtiyaçların dahi ancak yardımla giderildiği, kadınların yalnızca barınma sorununu dahi çözemediği için evlilik içinde şiddet sarmalına mecbur bırakıldığı gerçeğini gözler önüne seren bu rapordaki vahameti “aile yılı” düzeltecek midir?
• Kadınların fiziksel, cinsel, ekonomik ve psikolojik şiddeti bir arada ve katmerli şekilde yaşadığı örnekleri sunan raporda, kadınların karakollardan geri gönderildiği de ifade edilirken şiddete uğrayan kadınları koruma görevini iktidarınız nasıl yerine getirecektir?
• Şiddete maruz kaldıklarını bildirmeleri halinde dahi sınır dışı edilme tehlikesi ile karşı karşıya kalan göçmen ve mülteci kadınları şiddetten koruyan temel mekanizma nedir?
• Nafaka ve velayet gibi haklarından feragat etmek ve hatta öldürülmek uğruna boşanmayı göze alan kadınların haklarını dahi bilmediği ortadayken planını yaptığınız aile arabuluculuğu ile kadınların haklarını nasıl garanti altına almayı planlamaktasınız? (Evrensel)